Voor de juridische leek breken verwarrende tijden aan. Een cold case team (CCT) stelde vorig jaar na drie jaren onderzoek in de Deventer moordzaak ernstige tekortkomingen vast. Dan wordt Louwes in een herzieningsproces natuurlijk alsnog vrijgesproken, denkt de juridische leek dan. Maar nee, zo eenvoudig is dat niet. Een herzieningsproces komt er alleen wanneer een novum wordt vastgesteld.

De kritiek van het CCT, bestaande uit Amsterdamse politiemensen, is niet mals, zo lezen we in het volledige artikel van Wil Thijssen in de Volkskrant van 27 juni 2022. Zij was de enige journalist die inzage kreeg in het vertrouwelijke onderzoeksverslag. We citeren een paar punten.

1. “Nu is het de politie zelf die constateert dat het recherchewerk in de Deventer moordzaak niet goed is uitgevoerd.”

2. “Hun rapport (…) geeft ook geen antwoord op de vraag of Louwes wel of niet de dader is. Wel noemen zij nieuwe feiten ‘ontlastend’.”

3. “Het coldcaseteam (…) vergeleek het onderzoeksdossier van de politie met het procesdossier dat de rechters onder ogen kregen. Tussen die twee worden ernstige verschillen geconstateerd.”

4. “Nu blijkt dat de mobiele telefoons van de rechercheurs die de route nareden masten aanstraalden die nog veel verder stonden dan die in Deventer, op afstanden van respectievelijk 108 en 61 kilometer. Maar de originele lijst waarop de aangestraalde masten staan, is buiten het procesdossier gehouden. De verder weg gelegen masten, die ontlastend zouden zijn voor Louwes, zijn weggelaten uit de processen-verbaal over die nagereden routes.”

5. “(…) het coldcaseteam [concludeert] dat de verklaring van Louwes over zijn alibi niet alleen past bij de uitzonderlijke weersomstandigheden op de avond van de moord die het mogelijk maakten dat verder weg gelegen masten werden aangestraald, maar ook ‘binnen de afstand van normale aanstraling’.”

6. “Zo werden knoopjes van de blouse geopend toen dat nog niet mocht, zijn op latere foto’s bloedsporen te zien die er op de plaats delict nog niet op zaten, en schrijft het Gerechtelijk Laboratorium dat de blouse bij aanlevering was ‘gekreukeld’; hoewel hiervan op de foto’s geen sprake is.”

7. “Door verkeerd gebruik ‘kunnen sporen verloren gaan, stempelen of verplaatst worden zonder dat dit is veroorzaakt door het delict’. Als bewijsstuk heeft de blouse volgens hen weinig waarde. De blouse was een cruciaal bewijsstuk onder Louwes’ veroordeling.”

Het was de taak van mr. Knoops om uit deze ernstige tekortkomingen tenminste een novum te destilleren en het kan niet anders dan dat hij hierin is geslaagd, toen hij eind oktober zijn herzieningsverzoek indiende.
Maar stel dat naar het oordeel van de advocaat-generaal al deze feiten niet een novum bevatten. Dat is goed mogelijk want het is vaak een kwestie van interpretatie. Dan komt er dus geen herziening, geen herzieningsproces en geen vrijspraak.

Laten we deze gang van zaken eens vergelijken met het volgende scenario.
Stel dat een dergelijk vernietigend rapport zou zijn verschenen na een veroordeling in eerste aanleg, maar nog voordat de zaak in hoger beroep zou worden behandeld. Het lijdt geen twijfel dat een gerechtshof dan tot vrijspraak zou besluiten. Zo veel tekortkomingen, slordig onderzoek, geen overtuigend bewijs, dit alles vastgesteld door de politie zelf, neen, dan kan de eerdere veroordeling niet worden gehandhaafd. De verdachte zou met opgeheven hoofd de zittingszaal kunnen verlaten.

Hoe anders kan het lopen wanneer veel van deze feiten pas veel later aan het licht komen bij een herzieningsverzoek? Dan hangt het – ondanks al deze feiten – ervan af of de advocaat-generaal een novum heeft geconstateerd. En als hij meent dat dit niet het geval is, strandt het gehele proces alsnog en zal de veroordeelde ten onrechte veroordeeld blijven.

Zal de juridische leek (en dat zijn we bijna allemaal) dit nog begrijpen?