In de Deventer moordzaak is vanaf de eerste dag heel veel misgegaan. In 2019 sprak advocaat-generaal mr. Aben over blunders. Maar die zijn niet allemaal even belangrijk.

Wanneer je de belangrijkste blunders (want het zijn er nogal wat) op een rij zet, kun je drie categorieën onderscheiden.

Blunders in een moordzaak als deze zijn natuurlijk altijd uit den boze. Sommige hebben gelukkig alleen in de beginfase een grote rol gespeeld maar zijn inmiddels irrelevant geworden want ze hebben geen consequenties meer. Deze blunders delen we in in categorie 3.

Categorie 2 bevat de blunders die in de beginjaren doorslaggevend waren, maar inmiddels hebben hun consequenties aan belang ingeboet. Ze zijn nog wel steeds belangrijk, maar zijn voorbij gestreefd door de blunders in categorie 1.

Er zijn blunders die al in het begin van de moordzaak erg belangrijk waren, maar hun consequenties zijn nog steeds erg groot, zelfs bepalend voor de afloop. Ze worden ingedeeld in categorie 1,

Hierna zullen we een aantal blunders (maar lang niet alle) noemen en aangeven in welke categorie ze moeten worden ingedeeld.

Categorie 3 (ook wel belangrijk)

Het Mes
In deze categorie staat Het Mes natuurlijk met stip bovenaan. Weliswaar gevonden op 1 km van de plaats delict (‘op korte afstand’ volgens de officier van justitie) op een onmogelijke plek, zonder sporen. Toch was dit mes volgens het OM jarenlang het vanzelfsprekende moordwapen.
Later bleek dit mes helemaal niets met de moord te maken hebben en een dergelijke gang van zaken kun je toch wel een blunder noemen.

Het 2e en 3e mes
Het OM was zeer overtuigd van Het Mes als moordwapen. Ondanks deze overtuiging liet het gedurende het onderzoek ook nog een tweetal andere messen onderzoeken met hetzelfde resultaat. Een blunder herhalen is ook een blunder. Maar ook deze blunder heeft geen consequenties meer.

Fraude geurproef
Hoewel er in de podcast De Deventer Mediazaak nauwelijks over wordt gerept, sjoemelde de politie met de geurproeven: procedures werden willens en wetens niet gevolgd, valse handtekeningen werden onder rapporten gezet. Dit gebeurde jarenlang onder de ogen van het OM in duizenden zaken. Dan mag je toch wel van een blunder spreken? Maar ook deze blunder speelt nu in de moordzaak geen rol meer. Verontrustend en irritant blijft die wel.

Wel of geen financieel motief?
Toch wel beschamend wanneer het hof in Den Bosch een financieel motief vrijwel uitsluit, terwijl dit voor politie en OM jarenlang een vaststaand gegeven was. Testamenten, het openen van een rekening bij SNS-bank, executeur-testamentair, financieel adviseur, nou dan weet je het wel, dacht de politie. Jarenlang was dit motief een driver voor de politie. Dan mag je dit toch wel een blunder noemen, al heeft deze nu geen consequenties meer.

Categorie 2 (belangrijk)

Geen reconstructie
Elke televisiekijker weet hoe belangrijk een reconstructie is bij een moord. In de Deventer Moordzaak heeft een reconstructie nooit plaatsgevonden hoewel er meer dan alle reden toe was. Waar had de moord plaatsgevonden, hoe is het lichaam versleept, hoe ging de dader te werk bij het toebrengen van de messteken? Niets van dat alles. Zo bleven vele belangrijke vragen onbeantwoord. Ook nu nog is de gang van zaken van belang.

Schouwarts mocht zijn werk niet doen
En kon dus het tijdstip van overlijden niet nauwkeurig schatten. Een blunder van de eerste orde. Hierdoor bleef het onduidelijk of de moord op donderdagavond had plaatsgevonden of een etmaal later. Voor de alibi’s van doorslaggevend belang, niet alleen voor Louwes maar natuurlijk ook voor de ‘klusjesman’. De consequenties van deze blunder zijn nog steeds voelbaar, maar er kan weinig meer aan worden gedaan.

Geen professioneel tactisch onderzoek
Natuurlijk is niet alle onderzoek slecht uitgevoerd maar de politie heeft bij het tactisch onderzoek behoorlijke steken laten vallen. Onderzoek in de keuken was ondermaats. Op donderdag gekochte levensmiddelen konden niet meer in de woning worden aangetroffen; of wanneer werd het chemisch afval afgehaald (van belang vanwege de aantekening op een kalender). Tot op de dag van heden is het onduidelijk wat professioneel uitgevoerd onderzoek had kunnen opleveren.

Categorie 1 (ontzettend belangrijk)

Pantalon en vest van slachtoffer zoek
Zoek! In een moordzaak!
Met name het vest was van groot belang vanwege eventuele DNA-sporen en het had veel kunnen verklaren, maar nee, zoek!
Mr. Aben noemt dit in zijn interview met De Stentor in 2019 een blunder.
Ja, hoe zou hij het anders moeten noemen?
Nee, deze blunder zou geen gevolgen hebben gehad voor het onderzoek, vond hij ook.
Misschien wel, misschien niet, maar een Blunder in de buitencategorie is het in een zaak waar de verdachte uiteindelijk werd veroordeeld tot 12 jaar gevangenisstraf.

Mishandeling van een blouse
DNA-onderzoeken zijn sedert 1999 aanzienlijk verfijnd, maar ook toen al was het zaak heel voorzichtig en volgens protocollen om te gaan met bewijsmateriaal dat op DNA moet worden onderzocht.
Worden deze gulden regels met voeten getreden, dan is het materiaal waardeloos. Sporen kunnen van de ene plek naar de andere worden ‘gekopieerd’. Sporen verschijnen op plaatsen waar ze eerder niet werden aangetroffen. Wat moet je dan nog met het onderzoek?
En de blouse in de Deventer Moordzaak is zeker niet volgens protocol behandeld, zo wijzen sporen uit. Sterker nog, de blouse is zelfs een tijdlang zoek geweest en bleek veel later ergens in een envelop te zijn teruggevonden. Wat in de tussentijd met de blouse is gebeurd, was niet te achterhalen. Maar dat zat wel snor, zo overtuigde het OM de raadsheren.
Op deze blouse werd het DNA-onderzoek uitgevoerd. Het kan niet anders dan dat het NFI nu het schaamrood op de kaken krijgt, wanneer ze terugkijken op deze onprofessionele handelwijze.
Toch werd Louwes hierop veroordeeld.

Timing-advance gegevens niet (of te laat) opgevraagd
Tot een paar jaar geleden werd de verklaring van Louwes dat hij vanaf de A28 naar mevrouw Wittenberg had gebeld, leugenachtig genoemd. Jarenlang was voor het OM het Telefoontje de belangrijkste aanwijzing van Louwes’ leugenachtig gedrag en dus schuld.
Dat konden politie en OM gemakkelijk zeggen want ze hadden de timing-advance gegevens niet of te laat bij KPN opgevraagd. Hadden ze dat maar wel gedaan. Dan hadden ze vrij nauwkeurig Louwes’ locatie tijdens het telefoontje kunnen vaststellen. Dat had een boel ellende voorkomen.
Een ‘recent’ rapport van TNO concludeert dat Louwes’ relaas wel mogelijk is. Wat mr. Aben in zijn herzieningsonderzoek met deze conclusie doet, is onduidelijk. In het interview met De Stentor noemt hij de kans daarop 5%, wat voor het verweer van Louwes behoorlijk veel is.
Afwachten dus, ook na meer dan 9 jaar onderzoek.