Advocaat-generaal Aben zal op 29 augustus 2023 zijn conclusies in de Deventer moordzaak aanbieden aan de Hoge Raad. In andere zaken zal een dergelijke gebeurtenis nauwelijks de aandacht trekken maar in deze zaak staan reputaties van diverse publieke hoofdrolspelers op het spel. We noemen onder andere Maurice de Hond, Bas Haan, Annegriet Wietsma en Sander Burger.
Wat voor impact zal het oordeel van Aben voor hen hebben? Hoe zullen zij reageren wanneer Aben het herzieningsverzoek afwijst?
We zullen enkele scenario’s bespreken in de gevallen dat Aben wel of niet een herziening adviseert.
Maurice de Hond
Al sedert 2005 liet hij in de Deventer moordzaak regelmatig van zich horen. Zijn belangrijkste overweging was dat: Louwes op zo’n flinterdun dossier met zoveel fouten en blunders nooit veroordeeld had mogen worden. Hij deed veel eigen onderzoek en raakte ervan overtuigd dat Louwes niet de dader kon zijn.
In zijn ijver dit aan te tonen, maakte hij een grote fout door de ‘klusjesman’ bij herhaling de dader te noemen. Hij werd hiervoor veroordeeld.
Geen herziening
In dit geval zullen dezelfde mensen die al over elkaar heen buitelden om hem na de podcast de Deventer mediazaak te veroordelen, hem extra inwrijven hoe ver hij er in de moordzaak naast naast zat en hoe verderfelijk zijn rol in de media was. Voor De Hond (inmiddels al ver over de 70 jaar) zal dit geen grote gevolgen hebben. Hij had zich allang geschikt in de rol van de Schoft van de Deventer moordzaak, zoals hij zich in zijn podcast noemde.
Wel herziening
Niets menselijks zal hem vreemd zijn. Uit zijn mond zullen uitspraken worden genoteerd als: ik heb altijd al beweerd dat het bewijsmateriaal niet deugde; hij zal verwijzen naar de website geenonschuldigenvast.nl waar hij als drijvende kracht een groot aantal burger-onderzoekers inspireerde; hij zal benadrukken hoe vreselijk het voor Louwes is dat het 24 jaar heeft moeten duren voordat hem recht wordt gedaan; dat het heel erg tragisch voor hem is want zijn leven is geruïneerd.
Zijn vele criticasters zullen met veel omhaal zijn vasthoudendheid prijzen en vaststellen dat hij het toch wel steeds goed had gezien. Zij zullen de verzachtende omstandigheden benadrukken voor zijn eerdere uitglijder over de klusjesman omdat ze uiteindelijk wel graag in het kamp van de winnaars willen zitten. Landelijk zal hij weer tot de good guys worden gerekend, hoewel hij zijn verloren baan als opiniepeiler bij de NOS waarschijnlijk niet zal terugkrijgen.
Bas Haan
In 2009 schreef hij het boek De Deventer moordzaak, het complot ontrafeld dat hij sindsdien jarenlang als het standaardwerk beschouwde.
Maar de tijd heeft niet stilgestaan. In 2011 verscheen het lijvige en uitstekend gedocumenteerde boek Leugens over Louwes van Prof. Ton Derksen. Iets eerder zag de uitgebreide website deemzet.nl het licht. Deze groeide in de loop der jaren uit tot de vraagbaak van de Deventer moordzaak. Vrijwel elk aspect (met de nadruk op het mobiel telefoonnetwerk en DNA) werd op bijna wetenschappelijke wijze behandeld.
Maar Haan bleef bij zijn opvatting over de schuld van Louwes. Daar is niets mis mee wanneer hij het daarbij zou laten. Maar gaandeweg moest om een onverklaarbare reden Maurice de Hond het ontgelden, zoals in een aflevering van DWDD (2019) waarin hij zich op hoge toon liet gaan. Vooral de arrogantie waarmee hij steeds opnieuw zijn eigen gelijk benadrukt(e) zette veel kwaad bloed: Pfff, lees eerst maar mijn boek, daar staat het allemaal in.
Geen herziening
Haan zal zich bij deze ontwikkeling nauwelijks kunnen beheersen. Voor wie het maar wil horen zal hij benadrukken dat hij dit altijd al heeft beweerd, hij zal verwijzen naar de podcast de Deventer mediazaak en de gelauwerde film De Veroordeling. In elke radio- en tv-rubriek zal hij dit op luide toon verkondigen en hij zal niet nalaten te melden dat die opiniepeiler zoals viel te verwachten er behoorlijk naast zat. Op de (onderzoeks)redactie van NRC waar hij in 2022 als een stervoetballer werd binnengehaald zal hij nog parmantiger rondlopen. Inderdaad, zo zal hij uitstralen, hier loopt een top-onderzoeksjournalist. Maar niet iedereen op de redactie is met zo’n vedetterol even gelukkig.
Wel herziening
Dit zal voor Haan een afgang zijn. Wanneer advocaat-generaal Aben een herziening adviseert op basis van een gedegen onderzoek van 3 jaar door een cold case team, welke waarde zal dan nog aan zijn boek uit 2009 worden toegekend. En wie is dan nog geïnteresseerd in wat Haan van deze zaak vindt? Dan maakt een vermoeide ‘Pfff’ geen indruk meer. In de media zal zijn ongelijk uitgebreid worden besproken en dat is voor een onderzoeksjournalist verre van prettig. Maar dat is nog niets vergeleken bij het gezichtsverlies op de redactie van NRC. De onderzoeksjournalist naar wie velen zo opkeken, de ster van de redactie, valt op dit heel belangrijke dossier van zijn voetstuk. Een pijnlijk gezichtsverlies.
Annegriet Wietsma
Zij maakte de podcast de Deventer mediazaak. Vele luisteraars waren diep onder de indruk, vooral van de wijze waarop zij de rol van Maurice de Hond in de media beschreef. Lang niet alle luisteraars waren op de hoogte van de ingewikkelde Deventer moordzaak en konden dus ook niet goed de aangedragen feiten beoordelen. Maar de nationaal bekende Maurice de Hond daarentegen kende vrijwel iedereen en hij moest het ontgelden, vooral vanuit de journalistiek en de media.
Maar er was ook veel kritiek op de podcast. Sommige deskundigen zoals Ton Derksen kwamen nauwelijks aan het woord, terwijl politiemensen met een dubieuze rol in het onderzoek vrijuit mochten spreken. De auteur van deemzet.nl stuurde haar een lange lijst van onjuistheden toe, maar hier werd niet op gereageerd.
Wel meldde ze in een tweet dat ze voor de inhoudelijke kant van de podcast gebruik had gemaakt van het boek van Haan (… Graag wil ik nogmaals benadrukken dat het fundament voor dit project ligt bij de analyse van @bas_haan over de rol van de media, zie ‘De Deventer Moordzaak, het complot ontrafeld’ …). Deze reactie lijkt een beetje op: het is niet mijn schuld, hiervoor moet je bij Haan zijn.
Al met al zal zij er trots op zijn geweest dat zij werd gekozen om de succesvolle podcast te maken. En zal ze niet hebben vermoed in welk wespennest ze terecht zou komen.
Geen herziening
Hoewel dit voor haar een opluchting zal zijn, echt blij zal ze er niet mee zijn. Ze heeft op vakkundige wijze een fraaie (maar buiten haar schuld onjuiste) podcast gemaakt. En dat de advocaat-generaal wel of geen herziening adviseert, zal voor haar weinig uitmaken. Hooguit zal ze zich wat minder ongemakkelijk voelen bij de gedachte hoe ze in deze situatie werd gebracht.
Wel herziening
Dat velen haar hebben laten weten dat de podcast vele onjuistheden bevatte, en dat dit nu door het CCT wordt bevestigd, zal ze ongetwijfeld als onprettig ervaren. Ze was er immers zonder meer van uitgegaan dat de gang van zaken die Haan haar had voorgespiegeld juist was. En dat blijkt dus niet het geval. Ze had dat gevoel al eerder in een tweet geventileerd maar nu het van officiële zijde wordt bevestigd, geeft toch een vervelende bijsmaak.
Sander Burger
Het interview van Haan bij de DWDD in 2019 maakte al duidelijk dat het een eerste stap was op weg naar podcast en film. Wanneer Sander Burger als regisseur in beeld kwam is niet interessant. Feit is dat hij een onderhoudende film maakte die weinig met de Deventer moordzaak te maken had maar meer met de rol van Maurice de Hond daarin.
Ter promotie van de film vertelden de acteurs Fedja van Huêt, Yorick van Wageningen en Lies Visschedijk in een talkshow over hun rollen en de schandalige wijze waarop Maurice de Hond te werk was gegaan en dat de klusjesman en zijn vriendin ontzettend lieve mensen waren die vooral onschuldig waren.
Sander Burger liet zich op dezelfde wijze uit en het kan haast niet anders dan dat hij hierbij is gesouffleerd door Haan. Dat neemt niet weg dat hij een goede film had geregisseerd die goed werd ontvangen en prijzen in de wacht sleepte.
Geen herziening
Net zoals Annegriet Wietsma maakte hij een goed product dat weliswaar meer fictie dan feitelijk was. Dat de film wel dan niet berustte op feiten maakt niet uit, maar het zal hem toch wel goed doen wanneer Aben tot deze conclusie komt.
Wel herziening
Ook Sander Burger zal zich in dat geval achter de oren krabben en zich afvragen hoe hij in deze situatie is beland. Maar voor zijn filmcarrière zal dit nauwelijks gevolgen hebben.
Richard Eikelenboom
Tijdens de behandeling door het hof Den Bosch werd hij beschouwd als DNA-deskundige en zo gedroeg hij zich ook. Zijn bijdrage heeft een belangrijke maar omstreden rol gespeeld bij de veroordeling van Louwes. Hierop was hij erg trots en dronk na afloop een glaasje op de goede afloop.
Jaren later kwam hij een paar keer negatief in het nieuws. Ook deze blog heeft hiervan gewag gemaakt: NRC nam hem onder de loep, hij raakte in opspraak en werd door een advocaat-generaal afgeserveerd.
Tenslotte antwoordde de minister van Justitie en Veiligheid op Kamervragen dat Eikelenboom in de Deventer moordzaak niet bevoegd was als DNA-deskundige.
Geen herziening
Wel herziening
Dit maakt voor Eikelenboom niet uit. Zijn reputatie is sowieso aan gruzelementen.