De Deventer Mediazaak heeft veel sympathie opgewekt bij zijn luisteraars. De makers namen het voor Michael de Jong op en namen Maurice de Hond zijn rol kwalijk.
Makers en luisteraars verwijten De Hond terecht dat hij de ‘klusjesman’ De Jong zomaar als dader van de moord op mevrouw Wittenberg aanwees. Dat was fout, ongepast en schadelijk voor De Jong.
De rechter was het met die opvattingen eens en veroordeelde De Hond.
Toch doet zich in deze kwestie een bijzonder fenomeen voor. We kunnen drie fases onderscheiden.
Fase 1. De aanpak van De Hond
Hij wees De Jong als de dader aan. Daarvan was hij – geïnspireerd door de Schiedammer Parkmoord – overtuigd. Hij verbond hieraan de conclusie dat Ernest Louwes dus de dader niet kon zijn. Zijn redenering: De Jong is de dader en dus kan Louwes de dader niet zijn.
Fase 2. De podcast Deventer Mediazaak
De makers en veel van de luisteraars tonen zich verontwaardigd over de handelwijze van De Hond en nemen het op voor De Jong. Maar hun conclusie gaat wel heel ver: De Jong was niet de dader van de moord! Hoewel veel mensen wellicht terecht in zijn onschuld geloven, gaat de conclusie dat hij dus niet de dader is, veel te ver: hoe weet men dat zo zeker? Maar door hun overtuiging kreeg hij in de podcast de rol van onschuldige aangemeten.
Fase 3. Een bijzondere conclusie
En nu komt er een opmerkelijke wending in de zaak.
Eerst had De Hond De Jong als dader aangewezen. Dat is onjuist en verwijtbaar.
De makers en vele luisteraars van de podcast trekken nu een vergelijkbare conclusie. Omdat De Jong niet de dader is moet Louwes dat wel zijn. Kortweg: De Jong is onschuldig, dus Louwes is de dader.
Om die opvatting kracht bij te zetten, voeren ze argumenten aan die onjuist of erg discutabel zijn (ook in de podcast), zie ook de vele tweets. Maar dat alles maakt niet uit. De Jong is het niet, dus Louwes is het wel.
Beseffen zij dat zij zich op precies dezelfde wijze schuldig maken aan het nawijzen van Ernest Louwes, als De Hond deed in zijn acties ten nadele van De Jong?
Kunnen de makers van de podcast en sympathisanten zich voorstellen dat er ook luisteraars zijn die moeite hebben met deze logica?
Zeker nu er nog steeds – al negen jaar – een herzieningsonderzoek loopt onder leiding van mr. Aben, advocaat-generaal bij de Hoge Raad.
Louwes heeft het niet gedaan….en De Jong ook niet.
Die variant is door de nog altijd onverklaarbare switch in het onderzoek in de richting van Louwes in het hele verdere verloop van de Deventer Moordzaak onderbelicht gebleven.
Cruciaal is in dit verband is dat De Jong loog en draaide over zijn alibi en niet vertelde dat hij op de avond van 23 september 1999 het geplande bezoek bij de weduwe heeft afgelegd en daarna naar de soos aan De Brink is gegaan. Zo moet het gegaan zijn, immers als hij de weduwe niet heeft bezocht kon hij toch zonder bezwaar aangeven waar hij wél op dat bewuste uur was? In elk geval niet thuis, dat weten we inmiddels wel. De politie ging op grond van de stille getuigen uit van een moord vroeg in de avond en daarmee geconfronteerd vond De Jong het te link zijn bezoek op te biechten. Dat is te begrijpen, maar wel cruciaal voor het verdere onderzoek. Als hij de waarheid had verteld zou hij ongetwijfeld langer als meest in aanmerking komende verdachte aan de tand zijn gevoeld. Maar -in elk geval volgens Bas Haan- zou hij ongetwijfeld wel hebben kunnen aantonen dat hij “geen bal met de moord te maken heeft gehad”. In dat scenario zou de fixatie op moord in de vroege donderdag avond zijn verlaten en was de aandacht verschoven naar de nacht van donderdag naar vrijdag of naar de late vrijdagavond dan wel zelfs de vroege zaterdagmorgen. Met als gevolg dat de alibi’s van andere verdachten voor de donderdagavond waardeloos zijn geworden. De variant van een huurmoord zou ook aandacht in een vervolgonderzoek verdienen.
Er is nog veel te onderzoeken, daar in Deventer.